Zdarza się, że dorośli ludzie spowiadają się ze spraw błahych, np. że byli nieposłuszni mamie, palili papierosy, nie zmówili paciorka itp. Nie wchodzą w głąb swego życia, więzi z Bogiem i z bliźnimi.
Nie spowiadają się z egoizmu, złych przyzwyczajeń i nawyków; z plotkowania, osądzania, krytykanctwa, podejrzliwości, postawy roszczeniowej; z przemocy psychicznej, manipulacji, nieodpowiedzialności; z pychy czyli samowystarczalności wobec Boga.
Zdarza się, że przychodzimy wtedy do konfesjonału nie po to, by cieszyć się spotkaniem z Bogiem i Jego dobrocią, ale dlatego, że dręczy nas złe samopoczucie i chcemy się uspokoić.
Spowiedź wtedy może być traktowana jako leczenie samopoczucia.
Dlaczego tak się dzieje? Co powoduje złe samopoczucie?
Najczęściej przewinienia czy błędy, które w dzieciństwie były surowo piętnowane, a które w życiu dorosłym są drobiazgami.
Sumienie potrzebuje wzrostu, wychowania, formowania i ćwiczenia.
Zdrowe, uformowane sumienie potrafi rozpoznać dobro i zło, prawdziwe i pozorne wartości. Nie kieruje się uprzedzeniami, gustami, czy cudzymi opiniami, ale obiektywną rzeczywistością.
Często trudno jest rozróżnić sąd sumienia od opinii rodziców, dziadków czy nauczycieli.
Dobrze jest, kiedy spowiedź wyrasta z praktykowanego rachunku sumienia, z modlitwy, a nie z fałszywego poczucia winy – tzw. superego (pojęcie to wymyślił Freud), czyli zbitki sumienia, poczucia winy oraz poglądów narzuconych przez autorytety w przeszłości i przez społeczeństwo. Superego może uniemożliwić twórcze działanie rozumu, a nawet je zastąpić.
Czym jest sumienie?
To akt rozumu, który poprzedza świadome działanie, a potem w świetle wiedzy je ocenia (św. Tomasz z Akwinu).
To prawo, którego człowiek sam sobie nie nakłada, lecz któremu winien być posłuszny i którego głos rozbrzmiewa w sercu nakazem: czyń to, tamtego unikaj (Gaudium et spes).
W przypadku czynu, który nie poszedł za sądem sumienia, reagują uczucia. Czujemy się wtedy nieswojo, czujemy wyrzuty sumienia, gdy źle postąpimy.
Ale sąd sumienia jest z natury racjonalny, zatem błędem byłoby sadzić, że sumienie ogranicza się do uczucia, poczucia winy. Poczucie winy powinno zgadzać się z dojrzałym sądem sumienia, a wtedy ułatwia prawe życie.
